Konsekwencje stresu
dr n. med. Krzysztof Sołtys

Obecne warunki pracy personelu medycznego można porównać do służby żołnierzy na froncie. Czy jest to adekwatne porównanie?
Uważam, że tak a przekonuje mnie o tym analiza jakiej dokonał Krzysztof Sołtys.
Serdeczne podziękowanie dla Ciebie Krzysztofie :)

W trakcie pracy istotna jest umiejętność oszacowania w jakim stopniu osoba lub współpracownicy podlegają określonym kategoriom stresorów:
1. fizyczne - długa praca w kombinezonie powoduje przegrzanie, zmniejszoną podaż płynów i posiłków, w warunkach długiej zmiany może się zwiększać napięcie mięśniowe związane z utrzymywaniem określonej pozycji ciała; praca zmianowa, długotrwała, zmęczenie, brak odpoczynku
2. poznawcze - niewłaściwa organizacja pracy, brak procedur, ograniczona komunikacja z pozostałymi osobami personelu, pacjentem, jego rodziną (np. umyślne zatajanie informacji, nieumyślne pomijanie informacji), duża ilość nowych informacji związana z tempem pracy jak również z nagłym przenoszeniem personelu do innych warunków pracy (np. na oddział zakaźny)
3. społeczne - rozłąka z bliskimi, brak wsparcia społecznego (postawy roszczeniowe, nastawienie sytuacyjne dotyczące przede wszystkim udzielania pomocy), duża ilość ludzi w miejscu pracy, ograniczona intymność,
4. duchowe - utrata wiary, poczucie winy.

Istotna jest zarówno ocena nasilenia poszczególnych stresorów jak również czas ich występowania (długość dyżuru, czas trwania epidemii, okres skoszarowania personelu).

W kolejnym etapie ważna jest ocena skutków, które spowodowały stresory:
1. pobudzenie fizjologiczne związane ze wzrostem aktywności obwodowego układu nerwowego przejawiające się różnego rodzaju objawami somatycznymi (uwaga: w obecnej sytuacji mogą być interpretowane jako początki infekcji COVID-19),
2. podważanie podstawowych przekonań i wartości - sensu i celowości działań, spadek motywacji, spadek morale
3. wstyd, poczucie winy,
4. dysocjacja - zaburzenie zdolności umysłu do przetwarzania informacji, konieczne do sprawnego działania, często związane z nawrotem emocji i wspomnień o charakterze traumatycznym (flashbacks).

Skumulowanie dużej ilości wymienionych wyżej stresorów trwających przez dłuższy czas prowadzi do "zmęczenia operacyjnego" manifestującego się występowaniem takich emocji jak:
• stały niepokój ruchowy,
• gniew i drażliwość,
• problemy z zasypianiem,
• napięcie i lęk, depresję,
• problemy z apetytem,
• słabszą koncentrację,
• szybkie męczenie się,
• brak energii,
• nadpobudliwość układu współczulnego - ból w klatce piersiowej, arytmia, skoki ciśnienia tętniczego, bóle i zawroty głowy, zaburzenia snu, bezsenność, uczucie tzw. ściskającego gorsetu, płytkie oddychanie, poliuria (obfite wydalanie moczu), uczucie ciężkości w żołądku, brak apetytu, mdłości, zgaga, wzdęcia i zaparcia.

Odpowiednia samoświadomość swojego stanu pomaga zrozumieć potrzebę "odpowiedniego rozłożenia sił", ale również wymaga dzielenia uwagi pomiędzy potrzebami pacjentów, a własnymi co dodatkowo może budzić nasilony konflikt wewnętrzny.

Dr n. med. Krzysztof Sołtys
Adaptacja na podstawie:
PRZYCZYNY ORAZ KONSEKWENCJE
WYSTĘPOWANIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
U ŻOŁNIERZY BIORĄCYCH UDZIAŁ W MISJACH
Anna Lisowska Security, Economy & Law Nr 2/2019 (XXII), (86–95)